Jak się uczyć słówek? 4 sposoby na skuteczną naukę słownictwa przy wykorzystaniu fiszek

„Jak się uczyć słówek” to jedno z najczęściej zadawanych pytań w kontekście nauki języka obcego. W odpowiedzi na to pytanie bardzo często pada hasło: fiszki. To dobra rada, o ile wiesz jak efektywnie wykorzystać te niepozorne karteczki. Niestety na rynku znajdziesz wiele narzędzi (np. zestawy gotowych fiszek i aplikacje), które wyglądają atrakcyjnie, ale nie są efektywne. Dlatego w tym artykule dowiesz się jakich materiałów unikać, a co ważniejsze – jak uczyć się słówek najszybciej jak to możliwe.

Zanim przejdziemy do metod wyjaśnijmy jeszcze czym są fiszki. Najczęściej są to kartoniki, na których po jednej stronie pisze się zwrot po polsku, a po drugiej po angielsku. Jak się z tego uczyć? Czytasz hasło po polsku i starasz się przywołać angielski odpowiednik. Do wdrożenia metod z tego artykułu będziesz potrzebować właśnie takich kartoników. Możesz wyciąć kilka karteczek z papieru (jak na zdjęciu powyżej) lub zamówić gotowe kartoniki. Znajdziesz je w Internecie pod hasłem „fiszki in blanco”.

1. Kontekst

Czym jest kontekst?

Pierwszy warunek skuteczności fiszek to kontekst, czyli np. wideo, które opowiada historię lub przedstawia dialog. To może być np. scenka w hotelu, wideo w stylu „4 sposoby na …”, Q&A etc. To co się z pewnością nie sprawdzi to filmy typu „jak powiedzieć po angielsku, że …” i instruktaże gramatyczne. Istotne jest również to, aby wideo było w całości  po angielsku. 

Chociaż zachęcam cię do przetestowania nauki z wideo, kontekst to nie tylko filmiki. Możesz również spróbować nauki z podcastów, artykułów, audiobooków i czytanek z podręczników do nauki języka obcego. Co więcej, świetnym kontekstem do nauki słownictwa może być także konwersacja. Nowe zwroty, które usłyszysz lub feedback, który dostaniesz od nauczyciela nie są zawieszone w próżni. Wszystko to jest w kontekście rozmowy.

Dlaczego kontekst jest ważny?

Ponieważ dużo łatwiej przywołać zwroty, które poznało się poprzez historyjkę lub w trakcie rozmowy niż te, które przedstawiono nam w formie przypadkowych zdań. Frustracji nauki bez kontekstu doświadczyłam jakiś czas temu na własnej skórze będąc ambitną studentką filologii chińskiej. W poszukiwaniu wartościowych materiałów natrafiłam na popularną platformę, na której  każda lekcja polegała na obejrzeniu wideo, a następnie nauczeniu się umieszczonych pod nim zwrotów. Postanowiłam robić fiszki zarówno z wyrażeń, które poznałam w wideo, jak i z dodatkowej listy nowych zwrotów. Kiedy przeszłam do powtórek zdziwiło mnie to, że niektóre słowa zapamiętywałam błyskawicznie, a inne odbijały mi się od głowy mimo wielokrotnych powtórek. Dlaczego tak się działo? Okazało się, że te słówka, które trudno mi zapamiętać nie występowały w wideo. Autorzy widocznie uznali, że dodadzą do lekcji wyrażenia, które warto byłoby umieć, ale nie zadbali już o to, aby pojawiały się w nagraniach. Dlatego odradzam ci korzystanie z jakichkolwiek materiałów, które dają ci gotowe wyrażenia, ale nie przedstawiają tego wcześniej żadnej historii. Często są to listy słówek w podręcznikach, aplikacje do nauki albo też gotowe zestawy fiszek. To wszystko jest bardzo trudno zapamiętać, dlatego proponuję ci zacząć naukę słownictwa od znalezienia kontekstu. 

Jak znaleźć kontekst? 

Zachęcam cię do skorzystania ze wskazówek w artykule „Jakie filmy i seriale oglądać po angielsku?”. ¹ Jeśli wolisz poszukać kontekstu samodzielnie weź pod uwagę wskazówki poniżej:

1. Najlepiej wybierz materiał z wersją audio, aby oswajać się z wymową np. wideo, podcast lub audiobook.
2. Powinnaś/powinieneś rozumieć to czego słuchasz w około 80%.  Jeśli generalny sens dialogów jest dla ciebie zrozumiały, jest okej. Jeśli nie, wybierz coś łatwiejszego.
3. O ile to możliwe wybierz materiał, który będzie dla ciebie ciekawy.

2. Zapisz cały zwrot

Jeśli masz już wybrany kontekst twoim zadaniem jest wybrać z niego zwroty. Nie pojedyncze słówka, a całe zwroty, ponieważ dzięki temu będziesz mówić prawidłowo. 

Dlaczego warto zapisywać cały zwrot?

Przykład 1, czyli jak zrobić zdjęcie?

Jeśli uczysz się pojedynczych słów np. „picture” czyli „zdjęcie” to chcąc powiedzieć „zrobić zdjęcie” prawdopodobnie popełnisz błąd. Nie znając całego zwrotu „take a picture”, czyli w dosłownym tłumaczeniu „wziąć zdjęcie” prawdopodobnie zaczniesz kombinować i wyjdzie z tego kalka z języka polskiego. Jest duża szansa, że zaczniesz kombinować w ten sposób: zrobić zdjęcie, czyli zrobić („do” lub „make”) plus zdjęcie, czyli „picture”. W efekcie wychodzi „do a picture” zamiast „take a picture”. Ten błąd by nie występował gdyby uczniowie od razu uczyli się całego zwrotu „take a picture”.

 Przykład 2, czyli jestem w pracy!

Podobnie będzie w przypadku słówka „work”, czyli praca. Znając to słowo nie potrafisz jeszcze powiedzieć „jestem w pracy”, ponieważ w tym wyrażeniu nie używamy słówka „w”, czyli „in” tylko „at”. Żeby prawidłowo powiedzieć „jestem w pracy” potrzebujesz uczyć się słówka „work” w gotowym wyrażeniu: „I’m at work”. W innym przypadku prawdopodobnie popełnisz błąd i powiesz „I’m in work”.

Jak to połączyć z metodą kontekstu?

Przesłuchaj wybrany materiał dwa razy. Raz bez zatrzymywania, bez napisów i tłumaczenia słówek, a drugi raz z włączonymi napisami, transkrypcją lub ebookiem. Podczas drugiego słuchania zapisz 5-10 użytecznych zwrotów.

Jak zdecydować, które słowa wybrać? Wybierz słowa, które wydają ci się najważniejsze, ponieważ np. często się powtarzają lub pomagają zrozumieć całą scenę. Kiedy zobaczysz takie słowo wciśnij pauzę, przeczytaj całe zdanie i zobacz jakie słowa stoją przed nim i za nim. Na przykład kiedy nowe słowo to „workshop”, czyli warsztaty to czytam całe zdanie: „We could run some workshops and get ideas from the employees”² i  sprawdzam co znajduje się przed nim i za nim. Okazuje się, że jest tutaj cały zwrot: „run some workshops”, czyli „przeprowadzić jakieś warsztaty”. Teraz po jednej stronie fiszki zapisuję „przeprowadzić jakieś warsztaty”, a po drugiej „run some workshops”. Będę wiedzieć, że „run” łączy się z „workshops” tak samo jak „take” z „picture”. 

3. Efekt testowania

Niektórzy uczą się fiszek poprzez przeglądanie. Czytają zwrot po jednej stronie, a później przewracają na drugą stronę i czytają zwrot po drugiej. To nie jest skuteczne, ponieważ zamiast się testować i przypominać sobie słowa, czytasz. Na czym polega testowanie się? Kiedy masz już gotową fiszkę czytasz zwrot po polsku np. „przeprowadzić jakieś warsztaty”. Teraz zastanawiasz się, mówisz swoją odpowiedź na głos i dopiero wtedy obracasz fiszkę i sprawdzasz odpowiedź. Nawet jeśli nie pamiętasz odpowiedzi, powiedz to co ci się wydaje lub przynajmniej daj sobie chwilę na próbę przypomnienia. To wzmacnia twój ślad pamięciowy, czyli w przyszłości będziesz pamiętać prawidłową odpowiedź lepiej.³

4. Powtórki odpowiednio rozłożone w czasie 

Być może kiedyś słyszałaś/eś takie rad: im więcej powtórzysz, tym więcej zapamiętasz. Ucz się systematycznie. Powtarzaj systematycznie. Chociaż brzmi to zdroworozsądkowo to badania temu przeczą. Nie powinno się powtarzać jak najczęściej i jak najwięcej. Zamiast tego należy  odpowiednio rozłożyć powtórki w czasie.

Jak będzie wyglądał rozkład powtórek?

Powtarzaj:

1. Od razu po skończonej nauce, ponieważ w ciągu pierwszej doby od momentu kiedy czegoś się nauczymy zapominamy najwięcej.
2. Raz dziennie 
3. Raz w tygodniu
4. Raz w miesiącu

Otwórz kalendarz!

Dlatego teraz ustal co dla ciebie będą oznaczać te hasła. Na przykład, raz dziennie, czyli codziennie o 17. Raz w tygodniu, czyli w każdą sobotę o 17. Raz w miesiącu, czyli w każdą pierwszą sobotę miesiąca o 17. Zapisz to sobie w kalendarzu lub ustaw przypomnienia w komórce, aby nie zapomnieć o powtórkach i wyrobić nawyk. 

Nazwij kategorie.

Teraz przechodzimy do zrobienia kategorii z fiszek. Weź 3 puste  fiszki i napisz na nich nazwy kategorii, czyli „raz dziennie”, „raz w tygodniu” i „raz w miesiącu”. Kiedy masz te kategorie gotowe,  weź wszystkie fiszki, które powstały podczas dzisiejszej nauki i przechodzimy do powtórek. 

Zacznj powtórki!

1. Powtórz fiszki od razu po skończonej nauce (czyli po obejrzeniu wideo i stworzeniu fiszek). Niezależnie od tego czy pamiętałaś/eś czy nie, odłóż je do kategorii „raz dziennie”
2. Następnego dnia powtórz fiszki z kategorii „raz dziennie”. Jeśli pamiętasz odpowiedź, przenieś fiszkę do kategorii „raz w tygodniu”. Jeśli nie pamiętasz lub popełniłaś/eś błąd, zostaw fiszkę w kategorii „raz dziennie”. Potrzebujesz ją sobie powtórzyć jutro.
3. W wyznaczonym przez ciebie wcześniej czasie (np. każda sobota o 17) przejdź do fiszek z kategorii „raz w tygodniu”. Jeśli pamiętasz odpowiedź, przenieś fiszkę do kategorii „raz w miesiącu”. Jeśli nie pamiętasz lub popełniłaś/eś błąd, zostaw fiszkę w kategorii „raz w tygodniu”. Potrzebujesz ją sobie powtórzyć za tydzień.
4. W wyznaczonym przez ciebie wcześniej czasie (np. każda pierwsza sobota miesiąca o 17) przejdź do fiszek z kategorii „raz w miesiącu”. Jeśli nie pamiętasz odpowiedzi lub popełniłaś/eś błąd, zostaw fiszkę w kategorii „raz w miesiącu”. Potrzebujesz ją sobie powtórzyć za miesiąc. 

Jeśli pamiętasz odpowiedź, gratulacje! Możesz wyrzucić fiszkę, ponieważ jest bardzo mała szansa, że kiedykolwiek ją zapomnisz. Możesz także przechowywać te fiszki w dużym słoiku i postawić go na widoku. To będzie wizualny dowód tego, ile już umiesz. Trzecia opcja to schowanie fiszek do jakiegoś pudełka i ustawienie przypomnienia w telefonie na za pół roku. Kiedy minie pół roku zrobisz sobie generalną powtórkę wszystkich fiszek z pudełka i będziesz mieć satysfakcję z tego ile już potrafisz.

Aplikacje do fiszek

Jeśli obawiasz się, że gdzieś zgubisz te wszystkie karteczki lub że jest to mało wygodne, rozważ korzystanie z aplikacji. Na rynku znajdziesz dziesiątki narzędzi, jednak większość z nich nie ma wbudowanego systemu powtórek rozłożonych w czasie (np. popularny Quizlet). W związku polecam Ci Anki lub Vocabulary Miner. 

Teraz znasz już wszystkie metody skutecznej nauki słówek z fiszkami. Pora wdrożyć je w życie! Natomiast jeśli po przeczytaniu tego artykułu masz jakieś pytania pisz śmiało na kontakt@mountlanguage.pl

Trzymam kciuki za Twoją naukę 🙂

^{1 Dunlosky J., Rawson K., Marsh E., Nathan M., Willingham D., Improving Students’ Learning With Effective Learning Techniques: Promising Directions From Cognitive and Educational Psychology, 2013, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26173288;  Wyniki badań H.P. Bahricka; Jagodzińska M., Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania., Sensus, Gliwice, 1991, s. 277; Carey B., Jak się uczyć, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 2014, s. 107-127, s. 124-125}

^{2  https://learnenglish.britishcouncil.org/skills/listening/intermediate-b1/a-team-meeting-about-diversity}

^{3 Roediger H., Karpicke J., Test-Enhanced Learning Taking Memory Tests Improves Long-Term Retention, 2006, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16507066)}